Sản phẩm của giáo dục là sản phẩm đặc biệt. Bởi lẽ người học cũng là người tham gia vào quá trình "sản xuất" ra sản phẩm. 
Bàn về sự thay đổi xuất phát từ người học, tôi mặc định rằng: trách nhiệm của người học thể hiện trong suốt quá trình từ chọn mục tiêu đến chọn nội dung và phương pháp học. 
      -  Bạn không chọn chương trình học này thì chọn chương trình học khác. Không ai bắt bạn phải học 1 chương trình duy nhất
      -  Bạn không học theo cách này thì bạn học theo cách khác. Không ai bắt bạn học theo 1 cách duy nhất
      -  Bạn không lấy bằng này thì bạn lấy bằng khác, thậm chí có thể không lấy bằng mà vẫn có thể có việc làm và thành công. Nhiều người đã tự chọn con đường tự học. Bạn cũng có thể làm như thế.
Chắc chắn: Không có ai, không có gì "trói chặt" bạn với áp lực phải học, phải có bằng đỏ, phải làm "đúng như thế".
Bạn có quyền tự quyết 100%. Bố mẹ bạn sẽ không "từ" bạn nếu bạn vẫn quyết học theo cách của mình. Nếu không tin tôi, bạn cứ thử đi. 


Nếu bạn thấy rằng, bạn không thể tự quyết được việc học của mình. Bạn không nên đọc tiếp bài viết này. 
Nếu bạn thấy bạn cần phải tự quyết và bạn sẽ tự quyết việc học của mình (dựa trên những ý kiến góp ý của gia đình, bạn bè, thầy cô ...) thì bạn hãy trả lời những câu hỏi sau: (một phương pháp có vẻ hơi tây : 6W1H)

1 - WHAT
Mục đích, mục tiêu học tập của bạn là gì?
Bạn tôi hỏi: Theo cậu thì tớ nên mang gì khi đi du lịch? 
Tôi hỏi lại: Cậu định đi đâu? SAPA hay vào tắm nắng ở Vũng Tàu
Học tập là phương tiện để đạt được mục đích, mục tiêu sống của mình. Bạn chọn phương tiện nào thì tùy thuộc vào mục đích chuyến đi của bạn.

2 - WHY
Tại sao bạn lại chọn mục đích, mục tiêu đấy?
Đây là câu hỏi rất quan trọng. Mục tiêu không chỉ là cảm tính mà cần có cơ sở thực tế. Phần này các bạn tìm hiểu thêm về Phương pháp thiết lập mục tiêu SMART thì rõ hơn nhé! Áp dụng nó cho quá trình thiết lập mục tiêu nghề nghiệp của bạn

3 - WHICH
Bạn học cái gì để đạt được mục đích, mục tiêu của bạn?
Phần này bạn cần tham khảo ý kiến của các chuyên gia trong nghề, trong lĩnh vực bạn lựa chọn

4 - WHEN
Bạn học vào lúc nào? (Không phải vấn đề thời gian biểu học tập đâu nhé!)
Câu hỏi đúng hơn là: Bạn học cái gì? Vào thời gian nào trong cuộc đời? 
Không phải cứ "học cho xong" tất cả các loại "bằng cấp", "kiến thức" cần thiết rồi mới đi làm. Học tập là việc cả đời, mỗi giai đoạn học một vài điều cần cho giai đoạn tiếp theo. 
Bạn không thể học hết tất cả mọi thứ khi còn trẻ vì có nhiều điều phải làm mới học tiếp được. Hơn nữa, học mà không dùng giống như bạn đang mua sách về cho đầy giá sách mà không cần đọc vậy. Chỉ oách mà không hữu dụng

5 - WHO
Bạn học từ ai? Bạn chọn ai là người dạy bạn? 
Bạn có thể học ở tất cả mọi người nhưng tùy vào mục tiêu học tập của bạn, sẽ có người quan trọng hơn phải theo học bằng được, có người học cũng được - không học không sao và có người tuyệt đối không học. Lựa chọn được người thầy tốt là may mắn của mỗi người trong cuộc sống

6 - WHERE
Bạn học ở đâu? Học trường nào? Chính quy hay Không chính quy? (Steve Jobs có một thời gian đi học về Đạo Phật ở Ấn Độ) . Bạn hoàn toàn có thể chọn Đại học Bôn ba nhưng chưa chắc đấy đã là lựa chọn tốt nhất. 

7 - HOW
Học như thế nào? Đây là kỹ năng, là phương pháp học. 
Học như thế nào gồm điều cần học:

• Học tư duy như thế nào

• Học thực hành như thế nào

Không lý tưởng hóa lý thuyết và cũng không lý tưởng hóa kinh nghiệm. Cuộc sống thay đổi liên tục, mọi lý thuyết sẽ cũ đi nhưng không đứng lên trên nền tảng lý thuyết đấy thì bạn sẽ khó vươn đến tầm cao

Trở lại tiêu đề của bài viết này: Học cái gì? Hay Học như thế nào?
Các bạn đã đọc xong 6W1H rồi thì bạn sẽ thấy ngay mình cần trả lời các câu hỏi theo thứ tự từ 1 đến 7. Nghĩa là phải trả lời câu 3 - Học cái gì? trước rồi mới trả lời câu 7 - Học như thế nào?

Chúc bạn tìm được con đường thay đổi "nền giáo dục" từ việc thay đổi chính mình.